Toen we aan dit koffieavontuur begonnen, hadden we geen idee dat we gaandeweg ook verpakkingsmaterialenspecialist (3x woordwaarde) zouden worden. Maar inmiddels durven we dat wel te claimen.

In een enveloppe of in een doosje?

Op het eerste gezicht leek de koffie-enveloppe lang zo gek nog niet. Hij weegt niet veel, je kunt er best wat koffie in kwijt en dat kraftpapier ziet er lekker ambachtelijk uit. Maar de PostNL is er minder blij mee. De verschuivende bonen zorgen nog wel eens voor een explosie van heerlijke koffiearoma’s in het sorteercentrum, wanneer een enveloppe blijft haken en openscheurt. En dan is onze klant ook weer minder blij, want die krijgt zijn Brute Bonen niet op tijd. Advies van PostNL: verpakking moet in een brievenbusdoosje.

En dat biedt kansen: De huidige enveloppe is voorzien van een aluminium folie (net als 99% van de koffieverpakkingen in de markt). Die aluminium laag is heel belangrijk als je je koffie een jaar in de kast oud wil laten worden. Of maanden in het schap van de supermarkt wil laten shinen.

Maar minder belangrijk als je een Brute Boon bent, want het zou zonde zijn als je niet binnen 3 weken geconsumeerd wordt.

Op zoek naar een Duurzame Zak

En daar begint het, de zoektocht naar een duurzame zak. Een koffiezak zonder aluminium, maar wat dan wel?
Welkom in het woud der verpakkingsmaterialen: Recyclebaar of composteerbaar? Organic, bio-plastic of plant-based materialen? Van alle afko’s worden we nog blijer: PE, PP, PET, EVOH, NY. Zuurstof- of vochtbarrières? Monomatertiaal of gelamideerde folies?

Een fundamentele vraag

De zoektocht begint met een fundamentele vraag: Zit je Kamp A – Recyclebrigade of in Kamp B – De circulaire beweging? Beide kampen slaan je om de oren met wetenschappelijke artikelen en vechten elkaar de tent uit.

“We kunnen niet zonder plastic en het is het meest duurzaam om plastic zo efficiënt mogelijk te gebruiken door te recyclen. Zuiver monomateriaal (dus bijvoorbeeld alleen polyethylene) is het beste te recyclen, maar gemengde plastics (zonder alu) is ook een mooi tweede leven gegund als parkeerpaaltje of tuinmeubilair.”

Kamp A – Recyclebrigade

“We moeten onze afhankelijkheid van fossiele grondstoffen beperken en een plantaardig alternatief gebruiken. Composteerbaar kunststof is dat alternatief, met de sexy afko PLA. Gemaakt van maïszetmeel en binnen 12 weken omgetoverd tot compost in een industriële composteerinstallatie (dus niet in de composthoop in je achtertuin en al helemaal niet in de bosjes).”

Kamp B – Circulaire beweging

Onzin!

En dan nu de beweringen over en weer:

Kamp A: “Composteerbaar is helemaal niet zo composteerbaar, want ons GTF-afvalverwerkingsproces heeft een cyclus van twee weken en geen 12. Alles wat na één cyclus niet gecomposteerd is gaat alsnog de verbrandingsoven in. Dus PLA hoort bij het restafval.” (dit is overigens ook het standpunt van de overheid as we speak)

“Onzin!” zegt de bioplastics branche en slaat terug met een recent (feb 2020) onderzoek van de Universiteit Wageningen die allerhande composteerbare kunststof voorwerpen (plantenpotten, theezakjes, koffiepads, koffiecapsules en fruitetiketten) heeft gevolgd in het GFT-afvalverwerkingsproces. PLA blijkt nagenoeg onvindbaar in het compost na twee weken. Bovendien: bananenschillen en sinaasappelschillen composteren ook niet altijd binnen één cyclus.

“By the way: Als jullie zo graag willen recyclen, waarom recyclen we dan geen composteerbaar PLA?” roept Kamp B er nog achteraan.

“Omdat er te weinig PLA in omloop is om het uit de plastic stroom te sorteren.” zegt kamp B.

“Composteerbaar kunststof is carbon neutral” probeert kamp B tot slot, “De gewassen nemen CO2 op die bij het composteren (of verbranden) weer vrij komt, in tegenstelling tot plastics uit fossiele brandstoffen die in de verbrandingsoven beland. Slechts de helft van het plastic wordt gerecycled, de rest wordt verbrand of belandt in de natuur.”

“Onzin, de productie van PLA kost veel meer energie dan het recyclen van plastic.” houdt Kamp A stug vol. “En dat percentage gerecycled plastic wordt vanzelf hoger als iedereen braaf luistert.”

Enzovoorts, enzovoorts. ?

Waar zijn we het wél over eens?

Gelukkig zijn er een aantal zaken waar we wel op kunnen sturen.

Zo min mogelijk materiaal gebruiken

Een dunner zakje betekent ook minder verpakkingsmateriaal. Dankzij het doosje hoeft het zakje ook veel minder te doorstaan. We gaan proberen de dikte te halveren.

Bij voorkeur monomateriaal

Materialen zijn het beste te recyclen als ze niet gelamineerd zijn. Dus kraftpapier, aluminium of andere metaalfolie zijn uit den boze. Ok, toch een kleine nuance: in theorie is kraftpapier ook composteerbaar, dus kraft gelamineerd met PLA zou ook bespreekbaar moeten zijn. En dan heb je ook weer minder PLA nodig. En hoe zit het dan met drinkpakken? Die zijn ook gelamineerd én recyclebaar? Ok, lamineermaar…

Géén oxo-degradeerbaar plastic

Klinkt heel fancy, maar dit is “gewoon” plastic waar iets aan toegevoegd is zodat het onder invloed van zuurstof in kleinere microplastics uiteenvalt. Juist ja, die microplastics waar we juist vanaf proberen te komen.

Composteerbaar is géén oplossing voor de plastic soup

Welke vorm kunststof we ook kiezen, we moeten voorkomen dat het in de natuur belandt. Ook composteerbaar kunststof zal onder natuurlijke omstandigheden niet composteren en tientallen jaren blijven rondzwerven.

Tot slot nog een paar open eindes

Ondanks weken research zijn er nog een paar vragen onbeantwoord gebleven:

• Als we drinkpakken kunnen recyclen door het karton van plastic te scheiden, waarom kunnen we dan kraftpapier niet van PE of PLA losweken?
• Bij het composteren van PLA komt CO2 vrij en het resulterende compost schijnt niet heel rijk te zijn. Bij verbranding van PLA als restafval komt ook CO2 vrij én wordt de vrijgekomen warmte hergebruikt (voor bijvoorbeeld stadswarmte). Wat is “beter”?
• Bovenstaand is de status quo. Maar hoe ziet de wereld er over een jaar uit? Kunnen we dan wel laminaten recyclen? Of kraftpapier losweken van plastics? Zullen we ooit in staat zijn 90% te recyclen?

The story continues…

Wij zijn er nog niet helemaal uit. Behalve de verschillende argumenten van beide kampen spelen de kosten ook een rol. Composteerbaar is ruim twee keer zo duur. Stel dat we de bespaarde kosten investeren in een hogere premie voor de boer voor betere leefomstandigheden? Of beter watergebruik? Of in het verbeteren van biodiversiteit rond onze plantages?

To be continued… Keep you posted! ?

Update: Lees hoe het verder is gegaan met onze zoektocht naar een duurzame verpakking.