Stel je voor: je dobbert in een houten bootje, slalommend door een jungle vol fluitende vogels en ruisende bladeren. Naast je een man met een machete, achter je een drone in de lucht. Dit is geen scène uit een natuurdocu, dit was gewoon onze werkdag in Bolivia.

We gingen kijken hoe onze koffie écht groeit. Niet op kale akkers of monoculturen, maar in levende bossen. Koffie onder inheemse bomen. Cacao tussen biodiversiteit. Boeren met machetes én een missie.

Reis met ons mee: Het verhaal van doorzetten, vernieuwing en dromen. 🌳☕

DAG 1: VAN STRIJD NAAR TROTS

1. CESARIA CONDORI

Onze eerste stop: Cesaria, een boerin met vuur in haar ogen. Een bosbrand verwoestte een deel van haar grond. Maar ze gaf niet op. “Ik plant mijn koffie en bomen opnieuw.”

🌱 Haar geheim? Inheemse bomen met kleine bladeren, die geven niet alleen schaduw, maar worden compost & zorgen ook voor stikstof in de bodem. Precies wat haar koffie nodig heeft. 

Cesaria’s verhaal was het begin van een rode draad die we overal terugzagen: boeren die het bos niet zien als last, maar als bondgenoot.

2. DONATO MAMAMI & JUAN MORALIS

Tien jaar geleden stonden hier nog akkers met eenjarige gewassen. Nu: een levend bos vol koffie.

“We doen het anders. En het werkt. Geen kunstmest, geen ontbossing. Wél een ecosysteem dat klopt.”

3. ARIEL

Een jonge held met groene vingers. Hij werkt op een bosplantage, waarvan hij nu 2,6 ha vol plant met koffie onder Guadúl, een stikstofbinder met perfecte bladeren. En alles wat hij met zijn machete snoeit blijft liggen als voeding voor de koffieplanten.

💡 Slim: In het droge seizoen laat hij het onkruid juist staan, zodat de koffieplanten beschermd zijn tegen uitdroging.

En hier houden wij van: met de kennis die Ariël in het koffiebos opdeed is hij nu ook begonnen met z’n eigen cacaoplanten. Gewoon stiekem in een stukje bos neergezet, niemand die het opvalt als je er langs loopt. Over een paar jaar hoopt hij zijn eerste cacaobonen te oogsten.

DAG 2: CERTIFICATEN, DROMEN EN GROEIEN

Jonas en zijn broer – biodiversiteit als standaard

Aan de voet van Amboro National Park kregen we het bewijs: deze boeren kunnen wereldstandaarden neerzetten. Zij waren de eersten met een Global Biodiversity Standard-certificaat. Geen greenwashing-labeltje, maar de hoogste norm voor behoud van biodiversiteit.

Hun visie gaat verder dan koffie: cacao, inheemse bomen en zelfs een cabana in het bos voor toeristen die willen leren waar hun bakkie vandaan komt. Hun plantage is een buffer tegen de oprukkende ontbossing richting het oerwoud.

DAG 3: SAN SILVESTRE

DANS & VROUWENKRACHT

Daarna reisden we af naar het noorden, in de jungle bij Rurrenabaque. In de inheemse community San Silvestre werden we onthaald met dans, cacao, sappen en cascara-thee. We ontmoetten Don Rosario, die jarenlang worstelde met koffie, tot hij met Sicirec aan de slag ging en alle kennis en kunde kreeg. Nu: trots en groei dankzij de ondersteuning die zij kregen.

Zijn buurman Don Armin wilde eerst alle bomen platbranden om plaats te maken voor landbouw. “Waarom mogen grote bedrijven alles, en wij niks? We hebben maar een klein stukje grond nodig” Maar hij koos voor een andere weg, eentje mét bos. Nu is hij helemaal trots op zijn koffiebos.

 DAG 5: CACAO ALS TOEKOMST

Don Petro Sarabia (vader) & Don Marcos Cuoahera (schoonzoon) vertellen: vroeger verbouwden we bananen, mais, rijst. Veel werk, weinig opbrengst.

Nu: een schitterende bosplantage met cacao. En een glimlach van oor tot oor. “Dankzij de cacao gaan onze kinderen naar school.”

Later die dag bezochten we een kwekerij met alleen Criollo cacaobonen, de zeldzaamste cacaosoort. Hier worden de miniplantjes gekweekt, die straks tot bos mogen groeien.

 EN TOEN… WERD HET PERSOONLIJK

Op één van de laatste bosplantages was het raak. De cacaoplanten stonden er goed bij, maar de boer keek beteuterd. Waarom?

🐒 Apen. Die blijken dol op cacao. Niet op de boon… maar op het vruchtvlees eromheen.

Dubbel pech: behalve dat de aap zich tegoed doet aan een cacaovrucht, is er nog een probleem. Als een boer de vrucht netjes afknipt, groeit er op dezelfde plek een nieuwe aan. Maar als een aap hem afscheurt, groeit er nooit meer 1 terug op die plek.

De oplossing is even slim als mooi:
👉 Plant in het bos andere vruchten die apen nóg lekkerder vinden.

Zo blijft de cacao hangen, blijven de apen happy, én groeit de biodiversiteit.

Win-win-win. Zoals we ‘t graag zien bij Brute Bonen 💚

Benieuwd naar de koffie en chocolade uit Bolivia? Je bestelt ze in de shop (koffie / chocolade) of vraag er naar bij de volgende branddag. 👌

Tot de volgende,

Jop van Brute Bonen

PS. alle foto’s uit deze reportage zijn gemaakt door Studio Stoks.